Κυρίες και κύριοι,

Κατ’αρχήν θα ήθελα να συγχαρώ το EBEA και την εφημερίδα «Απογευματινή» για την πρωτοβουλία της διοργάνωσης της εκδήλωσης αυτής.
Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιείται σε διεθνές επίπεδο μια σημαντική ανακατανομή και αναδιοργάνωση των ενεργειακών πόρων, με μακροπρόθεσμες στρατηγικές, οικονομικές αλλά και κοινωνικές συνέπειες.
Στις διεθνείς αγορές, καταξιώνονται μορφές ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Oι ενεργειακές τεχνολογίες εξελίσσονται ραγδαία, μεταβάλλοντας την ίδια τη δομή αλλά και την υφή της κοινωνίας.
Επιπλέον η αλλαγή κλίματος είναι ήδη προφανής και εισάγει προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην οικονομία μας, στο πεδίο των νέων τεχνολογιών και στη σύγχρονη κοινωνία.
Η αλήθεια είναι ότι η αλλαγή κλίματος επηρεάζει όλες τις χώρες, τις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες, τους πλούσιους και τους φτωχούς. Για πρώτη φορά τόσο οι λαοί όσο και οι ηγεσίες τους αντιλαμβάνονται την πραγματική έκταση του προβλήματος.
Ως Επίτροπος στην Ε.Ε., το 1995 μέχρι το 2000, καταλήξαμε στην επιλογή μιας βιώσιμης ενεργειακής πολιτικής, προωθώντας την ισορροπία μεταξύ οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων. Αυτή η επιλογή που αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας, με το πέρασμα του χρόνου γίνεται σημαντικότερη. Και βρίσκεται στο επίκεντρο των μεγάλων πολιτικών αποφάσεων της Ε.Ε.
Για να υπάρξει όμως βιώσιμη ανάπτυξη δεν αρκεί η δραστηριοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πολύ περισσότερο αφού βλέπουμε ότι εναπόκειται στις κυβερνήσεις να αποφασίσουν τι μέτρα θα λάβουν. Χρειάζεται οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές να παίξουν τον δικό τους αποφασιστικό ρόλο.
Μια πρόσφατη διεθνής αξιολόγηση έδειξε ότι στο Γενικό Δείκτη Ανανεώσιμης Ενέργειας η χώρα μας κατατάσσεται 8η ενώ στην αγορά ηλιακής ενέργειας 9η , μετά από βόρειες χώρες με πολύ μικρότερο ποσοστό ηλιοφάνειας, για να αποδειχτεί ότι οι χώρες που έχουν στρατηγικό στόχο την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα ανεξάρτητα από τη διαθεσιμότητα των φυσικών πόρων τους.
Όλοι γνωρίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια συντελείται μία αληθινή κοσμογονία διεθνώς στον τομέα των φωτοβολταϊκών (Φ/Β) συστημάτων, ιδιαίτερα δε στη Γερμανία και την Ιαπωνία. Με αρχικό καταλύτη και οδηγό τη Λευκή Βίβλο για την Ενέργεια (1997), και αιχμή του δόρατος τη Γερμανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει εντυπωσιακά άλματα στα Φ/Β από το 2000 και μετά. Σήμερα, το 63% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος Φ/Β συστημάτων παγκοσμίως βρίσκεται στην Ευρώπη -Γερμανία : 57% και υπόλοιπη Ευρώπη : 6%-.
Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της αγοράς των φωτοβολταϊκών στη Γερμανία, αξίζει να αναφέρω εδώ ορισμένα χαρακτηριστικά μεγέθη:
• 70.000 νέα Φ/Β συστήματα εγκαταστάθηκαν μόνον εντός του 2005
• Η ισχύς αυτών των νέων συστημάτων, ανέρχεται σε 600-837 MWp (οι διεθνείς πηγές διαφοροποιούνται αναφορικά με το τελικό ύψος της ισχύος)
• Το συνολικό ύψος των επενδύσεων, ανέρχεται -ή και ξεπερνά- τα 4 δις €, μόνον για το 2005!
• Η συνολική ισχύς των εν λειτουργία Φ/Β συστημάτων στα τέλη του 2005, άγγιξε τα 1.400 MWp(~200.000 εγκαταστάσεις)
• Το κόστος επένδυσης έχει μειωθεί κατά 25% από το 1999
• Η φωτοβολταϊκή βιομηχανία διαθέτει σήμερα περίπου 30.000 θέσεις εργασίας
Μόνον οι Γερμανοί αγρότες, εγκατέστησαν 200 MWp εντός του 2005, κατά βάση με συστήματα ισχύος 30 kWp στις στέγες των αποθηκών τους. Η συνολική αξία αυτών των επενδύσεων, ανέρχεται κατ’ ελάχιστον στα 1,6 δις €.
Ως αποτέλεσμα, η Γερμανία διαθέτει και λειτουργεί σήμερα περίπου 1.500 MWp Φ/Β εγκαταστάσεων, δηλαδή περίπου 2 φορές μεγαλύτερη ισχύ σε σχέση με την αντίστοιχη ισχύ των ανεμογεννητριών που βρίσκονται σε λειτουργία σήμερα στην Ελλάδα.
Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα, η εγκατεστημένη ισχύς των Φ/Β συστημάτων έφθασε μετά βίας στα 5,4 MWp κατά τα τέλη του 2005, δηλ. στο 0,4% της συνολικής ισχύος της Γερμανίας, στηριζόμενη κυρίως στα αυτόνομα Φ/Β υβριδικά συστήματα που τροφοδοτούν σταθμούς βάσης των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, σε απομακρυσμένες επαρχιακές και αγροτικές περιοχές της χώρας.
Εκ των βασικότερων ανασταλτικών παραγόντων στην ουσιαστική ανάπτυξη του τομέα, υπήρξε η απουσία στήριξης της φωτοβολταϊκής κιλοβατώρας, η οποία θα μπορούσε να αφυπνίσει το επενδυτικό ενδιαφέρον από την πλευρά των ενδιαφερομένων φορέων.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το υψηλό κεφαλαιουχικό κόστος και την ιδιαίτερα απαιτητική, πολυσύνθετη και -σε ορισμένες περιπτώσεις- προβληματική αδειοδοτική διαδικασία, ακόμα και για έργα ισχύος λίγων kWp τα οποία μπορούν να εγκατασταθούν και να τεθούν σε λειτουργία εντός λίγων ημερών ή εβδομάδων, οδήγησε σε πενιχρούς ρυθμούς ανάπτυξης, ιδιαίτερα για τα διασυνδεδεμένα στο δίκτυο φωτοβολταϊκά συστήματα.
Οι προβλέψεις του νέου θεσμικού πλαισίου για τις ΑΠΕ, έχουν προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον για νέες επενδύσεις στον τομέα.
Όμως παρά την πριμοδότηση της φωτοβολταϊκής κιλοβατώρας και το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, η ανάπτυξη των Φ/Β συστημάτων στη χώρα μας αφέθηκε, όπως άλλωστε και κάθε άλλο σημαντικό ενεργειακό ζήτημα τα τελευταία 3 χρόνια, κυριολεκτικά στην τύχη του.
Πέρα από την επιδότηση της φωτοβολταϊκής κιλοβατώρας που πωλείται στο Σύστημα ή στο Δίκτυο, απουσιάζουν σχεδόν πλήρως τα αντίστοιχα ουσιαστικά- και εκ της κοινής λογικής απαιτούμενα -κίνητρα για την προώθηση και διάδοση των Φ/Β συστημάτων στον οικιακό τομέα, με στόχο την ιδιοκατανάλωση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας.
Έναντι λοιπόν μίας ισχυρής δημόσιας επιχορήγησης για την αγορά και εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος, αρχικού κόστους 25-30.000 €, το οποίο θα μπορούσε να καλύψει σχεδόν πλήρως τις ανάγκες μίας μέσης ελληνικής κατοικίας, η ελληνική πολιτεία περιορίζεται στην προσφορά φοροαπαλλαγής για την εν λόγω δαπάνη, με ανώτατο πλαφόν τα 700 ευρώ!. Το άκρως επιτυχημένο παράδειγμα που οδήγησε στην τεράστια διάδοση του ηλιακού θερμοσίφωνα στις κατοικίες κατά τις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90, φαίνεται πώς δεν δίδαξε κανέναν.
Και σαν να μην έφθανε αυτό, στο περιβόητο υπό διαβούλευση σχέδιο της ΚΥΑ με θέμα «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», ουσιαστικά εξορίζονται τα φωτοβολταϊκά από τον αστικό ιστό της Ελλάδας, όπου ταυτόχρονα καταναλώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας!
Πρακτικά, παρά τα ευχολόγια, τα μεγαλύτερα προβλήματα της πολυδιαφημισμένης ΚΥΑ με το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο εντοπίζονται στη δύσκολη και σύνθετη διαδικασία διαβούλευσης, θεσμοθέτησης και εφαρμογής του.
Επιπλέον, υπάρχουν σημαντικές ασάφειες και αοριστίες για ορισμένες από τις λεγόμενες «ζώνες αποκλεισμού», στις οποίες απαγορεύεται η εγκατάσταση Φ/Β έργων, όπως: οι «πολυσύχναστοι χώροι, στους οποίους η αντανάκλαση του φωτός από τις εγκαταστάσεις μπορεί να αποτελεί σημαντική όχληση» και «οι γεωργικές γαίες υψηλής παραγωγικότητας», δηλαδή περιοχές τις οποίες η ίδια η μελέτη του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου δεν θεωρεί ζώνες ασυμβατότητας με τα φωτοβολταϊκά!
Εν προκειμένω, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε μια αγροτική περιοχή υψηλής παραγωγικότητας επιφέρει μόνον θετικά αποτελέσματα: Κατ’ αρχήν, προσφέρει μία σημαντικότατη οικονομική στήριξη στον έλληνα αγρότη, ο οποίος εξασφαλίζει συμπληρωματικό εισόδημα. Δεύτερον, δεν αποκλείει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη διατήρηση της γεωργικής δραστηριότητας στην εν λόγω περιοχή, καθώς τα φωτοβολταϊκά μπορούν να συνυπάρξουν κάλλιστα με τις γεωργικές καλλιέργειες, όπως άλλωστε συμβαίνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Ασάφειες και χρονίζουσες θεσμικές εκκρεμότητες οδηγούν σε πρακτικά προβλήματα, καθυστερήσεις και λανθασμένες γνωμοδοτήσεις για έργα τα οποία έχουν χαρακτηρισθεί ως δημόσιας ωφέλειας, ανεξάρτητα από το φορέα υλοποίησής τους, σύμφωνα με το Ν. 2941/01.
Χαρακτηριστικές εφαρμογές Φ/Β συστημάτων που συναντούν εμπόδια στην απρόσκοπτη εγκατάστασή τους: Φ/Β σε σκίαστρα κτιρίων, Φ/Β στην οροφή κτιρίων, Φ/Β σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως (αναφορικά με το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης, τις ελάχιστες αποστάσεις από τα όρια του γηπέδου, την αρτιότητα του οικοπέδου, κ.α.), και είμαι βέβαιος ότι όσοι ασχολείστε μελετητικά και παραγωγικά θα έχετε ακόμα περισσότερα να αναφέρετε.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν πού ;
- Στη χώρα με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Ευρώπη !
- Στη χώρα με τη μεγαλύτερη εξάρτηση σε πετρέλαιο στην Ευρώπη
- Στη χώρα που τρέχει με αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 38% σύμφωνα με συντηρητικά σενάρια μέχρι το 2010, όταν η δεσμευτική μας υποχρέωση είναι +25% (αύξηση κατά 25%), στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κιότο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Στη χώρα που θα πληγεί όσο λίγες στο κόσμο από τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου
Και μάλιστα, τη στιγμή που είχε προηγηθεί μια εργώδης προετοιμασία, είχε διαμορφωθεί ένα στέρεο θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο ήδη από το 2003, όπως και μια αγορά προετοιμασμένη και ώριμη για επενδύσεις στον τομέα των ΑΠΕ.
Οι εκατοντάδες υποψήφιοι επενδυτές και οι οικιακοί καταναλωτές που περιμένουν για ‘’μια θέση στον ήλιο'’ στη χώρα μας, χρειάζεται να διευκολυνθούν ώστε να ξεπεράσουν τα προβλήματα της γραφειοκρατίας και να υλοποιήσουν το στόχο τους. Πάνω από όλα όμως, χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση, ώστε να εξυπηρετηθεί ο σκοπός αυτός. Χρειάζεται να ενεργοποιηθούν οι τοπικές κοινωνίες και οι τοπικοί φορείς, τα Επιμελητήρια, τα Πανεπιστήμια και κυρίως τα Πολυτεχνεία στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των ΑΠΕ. Χρειάζεται να προσπαθήσουμε όλοι μαζί. Είναι σίγουρο ότι θα κερδίσουμε το στοίχημα του μέλλοντος αν κινητοποιηθούμε όλοι μαζί σήμερα.