Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους πολιτικούς θεσμούς. Και είναι αυτό που επιτρέπει την ισοπέδωση των πάντων των πολιτικών επιλογών, αλλά και προσώπων.

H αλήθεια είναι ότι η εποχή μας είναι μια θυελλώδης εποχή μεγάλων ανακατατάξεων και ανατροπών. Διαρκώς αντιμετωπίζουμε μια υφέρπουσα και επικίνδυνη μετάλλαξη των αξιών. Αντιμετωπίζουμε μια πρωτοφανή αναδιάταξη των προτεραιοτήτων της κοινωνίας. Μια βίαιη επίθεση των οικονομικών συμφερόντων ενάντια στην πολιτική και στους πολιτικούς θεσμούς. Αντιμετωπίζουμε τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και της φτώχειας που αυξάνεται απειλητικά και αυτό με τη σειρά του έρχεται να προσθέσει ακόμη περισσότερη αμφισβήτηση των πολιτών προς τους πολιτικούς.

Η κοινωνία μας λοιπόν έχει ανάγκη ένα σταθερό πλαίσιο αξιών και ιδανικών. Από ένα σταθερό πλαίσιο δημοκρατικών θεσμών και κρατικών δομών. Από ένα νέο πρότυπο πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής πρακτικής.

Γι’αυτό θεωρώ ότι είναι αδήριτη ανάγκη για κοινή δέσμευση όλων μας για μια μεγάλη ανατροπή υπέρ του δημόσιου ήθους. Υπέρ της ανεξαρτησίας του πολιτικού συστήματος, της διαφάνειας και του κοινωνικού ελέγχου. Μια νέα προοδευτική αλλαγή για την οργάνωση της κοινωνίας του μέλλοντος.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι είμαι βέβαιος ότι συμφωνείτε όλοι πως καμία μεγάλη μεταρρύθμιση δεν μπορεί να γίνει και δεν πρόκειται να γίνει, καμία μεγάλη αλλαγή όπου χρειάζεται η συναίνεση του λαού, αν δεν αποκαταστήσουμε παράλληλα καθημερινά και επίμονα την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας μας. Η δημοκρατία μας σήμερα χρειάζεται την αξιοπιστία και την ουσιαστική λειτουργία των θεσμών. Γι’ αυτό επιμένω στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Βουλής. Γι’αυτό επιμένω ότι πρέπει η Βουλή των Ελλήνων να είναι εκείνη που θα πάρει την πρωτοβουλία και θα σπάσει το φαύλο κύκλο της διαφθοράς, της κατάχρησης της εξουσίας, της διαπλοκής και της προσβολής της έννοιας του δημοσίου συμφέροντος.

Η Ελλάδα σήμερα έχει ανάγκη από μία μεγάλη υπέρβαση στις πρακτικές, στην αντίληψη και στη νοοτροπία. Και πιστεύω ότι είναι η Βουλή των Ελλήνων ο κατ’εξοχήν χώρος για να παρασχεθούν οι εγγυήσεις για τη συμμετοχή όλων των πολιτών στην οικονομική διαδικασία, στην οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου. Είναι εδώ ο χώρος όπου μπορούμε να διαμορφώσουμε τις εγγυήσεις για την ισότητα, την ισοπολιτεία, την ισονομία για όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις.
Αυτές είναι οι μεγάλες προκλήσεις του σήμερα για τη δημοκρατία. Και πρέπει να σας πω ότι χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί από τη σημερινή συζήτηση, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές προσεγγίσεις στα επί μέρους θέματα νομίζω ότι αυτός είναι ο κοινός τόπος. Και θεωρώ ότι όλοι μας αναγνωρίζουμε ότι το μεγάλο ζητούμενο είναι το χτίσιμο θεσμών που θα απαντούν και θα θωρακίζουν τη δημοκρατία απέναντι στα μεγάλα και ισχυρά συμφέροντα.
Που θα υψώσουν τείχος αντίστασης στην ώσμωση που επιχειρούν αυτά τα συμφέροντα με τις εξουσίες εις βάρος του λαού και της χώρας. Εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος.

Αυτές οι προκλήσεις δεν είναι μόνο για την Ελλάδα. Είναι για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και για όλες τις σύγχρονες δημοκρατίες ανά τον κόσμο.
Θέλω να σταθώ σε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα που αποδεικνύουν τις προσπάθειες που γίνονται παγκοσμίως, ώστε να τεθούν υπό δημοκρατικό έλεγχο οι πανίσχυροι θεσμοί, οι οποίοι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο απέκτησαν εξουσίες, ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας. Αναφέρομαι στους θεσμούς του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά και στη νέα δύναμη της εποχής μας που ακούει στο όνομα ‘κερδοσκοπικά funds’.

Πρώτο παράδειγμα είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Παρά το γεγονός ότι από τις Συνθήκες της Ένωσης έχει περιβληθεί με μία ιδιαίτερη ανεξαρτησία στη λειτουργία της, λογοδοτεί υποχρεωτικά σε τακτικά μάλιστα χρονικά διαστήματα, όχι μόνο στο συμβούλιο των υπουργών, αλλά και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Κι αυτό γιατί αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο, και το αποδέχονται αυτό και οι τραπεζίτες, ότι το ευρωκοινοβούλιο είναι ο πλέον δημοκρατικός και αντιπροσωπευτικός θεσμός που εκπροσωπεί απ’ ευθείας τους πολίτες της Ευρώπης. Και μόνο από εκεί μπορεί να αντληθεί η απαραίτητη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεών τους.

Δεύτερο παράδειγμα είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Παρά το γεγονός ότι είναι μία χώρα με εξελιγμένους και εκτεταμένους μηχανισμούς ελέγχου, και εκεί αναζητούνται διαρκώς νέοι δρόμοι για τον έλεγχο των πανίσχυρων κερδοσκοπικών κεφαλαίων.

Θα έχετε παρακολουθήσει βεβαίως ότι πρόσφατα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ομπάμα παρουσίασε ένα πολύ μεγάλο και σοβαρό νομοσχέδιο για τον έλεγχο της Wall Street, το οποίο ψηφίστηκε μόλις χτες το βράδυ από τη Γερουσία, και παρά το γεγονός ότι τα συμφέροντα αντιστάθηκαν σε αυτό με πολύ σθεναρό τρόπο και για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθυστέρησαν και απέτρεψαν την πρώτη ψήφισή του στη Γερουσία γιατί δεν συγκέντρωσε την πλειοψηφία, αλλά παρ’όλα αυτά χτες υιοθετήθηκε.

Αυτό λοιπόν που σε όλες τις δημοκρατικές χώρες ενώνει τις δυνάμεις που σέβονται τον εαυτό τους, τις πολιτικές δυνάμεις που σέβονται τον εαυτό τους, που σέβονται τα συντάγματά τους, είναι αυτή η προσπάθεια για περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία. Αυτές ακριβώς είναι δίχως άλλο οι κοινές μας αξίες.

Είναι αυτά τα στοιχεία που είναι γραμμένα στο DNA της Δημοκρατίας από τότε που γεννήθηκε στην Ελλάδα. Είναι αυτά που ο Αριστοτέλης μας μεταφέρει, δηλαδή την ‘τριττή διάκριση των εξουσιών’ και το ‘κατά μέρος άρχων και αρχόμενος’ , το να είναι κανείς και άρχων και αρχόμενος.
Πρόκειται για τα στοιχεία αυτά που πέρασαν στη σύγχρονη Ευρώπη και την Αμερική μέσω του Διαφωτισμού και έχουν μπολιάσει τα Συντάγματα όλων των σύγχρονων δημοκρατιών.

Αυτές λοιπόν είναι οι κοινές μας δημοκρατικές αξίες και αυτές πρέπει να έχουμε ως οδηγό σε κάθε κοινοβουλευτική μεταρρύθμιση που είναι ανάγκη να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα μιας και το κοινοβούλιο είναι ένας ζωντανός θεσμός ο οποίος πρέπει να λειτουργεί και να παρακολουθεί την εξέλιξη της δημοκρατίας. Σ’αυτή ακριβώς την κατεύθυνση κινούνται οι προτάσεις του Προέδρου της Βουλής και τις οποίες συζητούμε σήμερα για την τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής. Σ’αυτή ακριβώς τη φιλοσοφία είναι που υπακούουν όλες οι ρυθμίσεις που προωθούνται. Γι’αυτό και συμφωνούμε απόλυτα με τις προτάσεις αυτές.

Θέλω όμως να σταθώ στην ενίσχυση του ελεγκτικού ρόλου του κοινοβουλίου σε ό,τι αφορά στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού, στις συμβάσεις του δημοσίου και στα εξοπλιστικά προγράμματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτές οι νέες διατάξεις φοβίζουν και όλοι έχουμε κάποιους φόβους. Αλλά θέλω να ενθαρρύνω όλους μας να λειτουργήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην ενίσχυση των νέων θεσμών.
Η προσωπική μου εμπειρία από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο όταν οι αντίστοιχοι θεσμοί άρχισαν να λειτουργούν και όταν αρχίσαμε να παίρνουμε εμπειρίες στον έλεγχο και στην παρακολούθηση του προϋπολογισμού είναι εξαιρετικά θετική. Είναι θετική γιατί με την πάροδο των χρόνων άρχισαν σιγά σιγά να δημιουργούνται θεσμικές λειτουργίες και αντίστοιχες υπηρεσίες που μπορούν να τις υπηρετήσουν μέσα στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και έτσι κατέστη δυνατή η άσκηση αυτής της εξουσίας. Αντιλαμβάνομαι ότι αυτό που είπε μόλις προηγουμένως για την πλήρη αξιοποίηση και αξιολόγηση όλου του προσωπικού της Βουλής, και αυτό βεβαίως πρέπει να γίνει οπωσδήποτε για την ορθολογική διατήρηση του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά εκείνο που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι η επιτυχία της θεσμικής παρέμβασης. Και επιτυχία της θεσμικής παρέμβασης χωρίς το απαραίτητο επιστημονικά άρτιο προσωπικό, δεν μπορεί να υπάρξει. Θα αποτύχει εκ των πραγμάτων.

Ωστόσο, θέλω να σταθώ στην πολιτική αξία αυτής της κίνησης. Γιατί η Βουλή και οι βουλευτές ως εκπρόσωποι του ελληνικού λαού αποκτούμε το θεσμικό έρεισμα δυνάμει του οποίου θα έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος από την εκτελεστική εξουσία. Έτσι, επανατοποθετείται σε ορθά πλαίσια η διάκριση των εξουσιών και επιτυγχάνεται η αρχή του κατά μέρος άρχων και αρχόμενος.

Η εκτελεστική εξουσία είναι ισχυρή και ανεξάρτητη, αλλά με τις αλλαγές που προωθούμε, φτάνει η ώρα της λογοδοσίας και της διαφάνειας.

Φυσικά, όλα αυτά δεν αρκούν, διότι σήμερα εκτός από τον έλεγχο που πρέπει να ασκηθεί προς την κυβέρνηση, υπάρχει και η αναγκαιότητα πολλές φορές να ελεγχθούν διάφορες πτυχές της δημόσιας ζωής.

Γι’αυτό, είναι εξίσου σημαντική η ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας. Και κυρίως η απονομή προς την επιτροπή αυτή της εξουσίας να καλεί και να καταθέτουν σε αυτή ενόρκως πάσης φύσεως δημόσια πρόσωπα. Θεωρώ ότι ακριβώς αυτή η απονομή αυτής της εξουσίας αποτελεί εξέχουσα προαγωγή της Διαφάνειας, αλλά και της ποιότητας της ενημέρωσης του κοινοβουλίου.

Κι αυτό γιατί ανά πάσα στιγμή θα υπάρχει η δυνατότητα για το κοινοβούλιο να πληροφορηθεί άμεσα αυτά που ενδιαφέρουν τους πολίτες, χωρίς να εξαρτάται η πληροφόρηση αυτή από κανέναν. Ούτε από τη δικαιοσύνη, η οποία πολλές φορές δεν έχει αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, ιδίως στο θέμα της ταχύτητας διερεύνησης και εκδίκασης των διαφόρων υποθέσεων, αλλά βεβαίως ούτε και από άλλα κέντρα πληροφόρησης, η αντικειμενικότητα των οποίων μπορεί να αμφισβητηθεί πολύ βάσιμα δεδομένου ότι υπηρετούν συμφέροντα τα οποία εκπροσωπούν.

Υπάρχει όμως και μία ακόμη πτυχή στην οποία θέλω να σταθώ. Γιατί και οι βουλευτές, εκτός από ελέγχοντες, έρχεται η ώρα που πρέπει να ελεγχθούν και εκείνοι. Και ο μόνος που είναι αρμόδιος είναι η δικαιοσύνη.

Μέχρι σήμερα όμως, η εφαρμογή στη χώρα μας του ακαταδίωκτου, έχει οδηγήσει σε καταχρήσεις του θεσμού της βουλευτικής ασυλίας. Και η κατάχρηση αυτή, έχει οδηγήσει με τη σειρά της σε απαξίωση των βουλευτών και του πολιτικού κόσμου.

Η ορθή εφαρμογή του Συντάγματος, αλλά και του άρθρο 6, παρ.1 της ΕΣΔΑ, επιτάσσουν να γίνεται έλεγχος αναλογικότητας κατά την εφαρμογή του ακαταδίωκτου του βουλευτή. Δηλαδή, να ελέγχεται το κατά πόσον η δίωξη ενός βουλευτή αφορά σε άσκηση των καθηκόντων του ή όχι.

Αυτό επιβάλλεται, διότι το ακαταδίωκτο του βουλευτή, έρχεται με τη σειρά του να προσβάλει εν μέρει ένα κατοχυρωμένο συνταγματικά ατομικό δικαίωμα που είναι η παροχή δικαστικής προστασίας, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 20 παρ.1 του Συντάγματος. Έτσι, ο περιορισμός ενός πολίτη να προστατευθεί απέναντι στο άτομο που φέρει τη βουλευτική ιδιότητα πρέπει να γίνεται με φειδώ και πολύ μεγάλη προσοχή.

Αλλά, και θέλω εδώ να επιμείνω, η άσκηση των καθηκόντων είναι έννοια που πρέπει να ερμηνευθεί με ευρύτητα, ώστε να μην παρουσιαστούν στρεβλώσεις και να μην θιγεί ούτε κατ’ελάχιστον η απεριόριστη έκφραση γνώμης του βουλευτή που θεσπίζεται από το Σύνταγμα. Και κάθε φορά βεβαίως, όλα αυτά τα δικαιώματα θα σταθμίζονται ξεχωριστά από τη Βουλή, η οποία θα παίρνει την απόφασή της.

Όμως το βέβαιο είναι ότι για όλους τους παράγοντες της πολιτικής εξουσίας, είτε εκπροσωπούν την κυβέρνηση είτε είναι βουλευτές, οι μέρες της ασυδοσίας έχουν παρέλθει και πλέον μπαίνουμε στην εποχή της λογοδοσίας και της διαφάνειας.

Και μία φράση όσον αφορά αυτό το θέατρο του παραλόγου το οποίο ζούμε και δυστυχώς αναγκαζόμαστε – τονίζω τη λέξη ‘αναγκαζόμαστε’ – να συμμετέχουμε όλοι σχετικά με το πόθεν έσχες. Θα σας πω την προσωπική μου εμπειρία. Το προσωπικό μου πόθεν έσχες ξεκινάει από την πρώτη μέρα που εκλέχθηκα βουλευτής στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο το 1984. Έκτοτε, υπάρχει διαρκής έλεγχος. Η ισχυρότερη και καθαρότερη πλευρά αυτού του ελέγχου έγινε την περίοδο που ήμουν Επίτροπος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την πιο απλή διαδικασία ελέγχου. Ποια ήταν αυτή; Ο κάθε ένας επίτροπος δηλώνει αυτά που έχει. Και αυτά βγαίνουν στο διαδίκτυο. Τίποτε άλλο. Όποιος το αμφισβητεί μπορεί να το προσβάλει. Εάν ο επίτροπος έχει πει ψέματα στη δήλωση αυτή, εκπίπτει του αξιώματός του. Εάν θέλετε να προσθέσουμε και την πρόταση του κ.Κακλαμάνη ότι αν βρεθεί και κάτι άλλο το οποίο δεν έχει δηλώσει, αυτό να δημεύεται από το δημόσιο, ακόμη καλύτερα. Όλα τα υπόλοιπα θεωρώ ότι είναι εκ του περισσού και το μόνο που κάνουν είναι να τροφοδοτούν τους αντιπάλους του κοινοβουλευτισμού, τους αντιπάλους της διαφάνειας και κυρίως να προστατεύουν εκείνους οι οποίοι , ενώ κατά νόμον είχαν υποχρέωση να δηλώνουν το πόθεν έσχες, αυτοί δεν το έκαναν και δεν ελέγχτηκαν ποτέ.

Ευχαριστώ πολύ.